Początki

Podnoszenie ciężarów powstało poprzez wrodzoną potrzebę okazywania siły wśród ludzi. Od zarania dziejów siła była wyznacznikiem pozycji w grupie a zapiski odnośnie zmagań siłowych można znaleźć w każdej starożytnej kulturze. Już w starożytnej Grecji rozgrywano konkurencje mające wyłonić najsilniejszych ludzi. Do dziś w muzeum archeologicznym w Olimpii można zobaczyć kamień ważący 143,5 kg na którym wyryto słowa: „Bybon ująwszy mnie jedną ręką przerzucił przez głowę”.

Współczesne podnoszenie ciężarów powstawało równolegle na Bliskim Wschodzie, oraz w Europie. Pierwsze wzmianki na Bliskim Wschodzie można znaleźć w egipskim grobowcu księcia Baqti w mieście Beni Hassan. Znajdują się one pod postacią malowideł przedstawiających trzech mężczyzn współzawodniczących w podnoszeniu dużych grusz, prawdopodobnie metalowych. Taka forma podnoszenia ciężarów popularna była wśród innych narodów Bliskiego Wschodu i dziś można zauważyć tego efekty, ponieważ zawodnicy z Iranu i Egiptu do dziś prezentują wysoki poziom sportowy. W Europie podnoszenie ciężarów miało swój początek na cyrkowych arenach. Właśnie taka forma w XVII i XVIII wieku przyniosła atletom popularność, a osiemnastowieczni atleci stworzyli prototyp współczesnej sztangi – dwie metalowe kule połączone prętem.

 

Zyskanie popularności podnoszenia ciężarów

W drugiej połowie XVIII wieku anglik Wiliam Curtis zyskał miano najlepszego sztangisty świata. W tym samym czasie otwarta została w Londynie pierwsza szkoła atletyczna Attila, która z powodzeniem kształciła siłaczy cyrkowych. W ciągu XIX wieku każdy program cyrkowy opierał się na podnoszeniu ciężarów. Spowodowało to upowszechnienie się wzorca człowieka silnego i sprawnego, głównie wśród niższych warstw społeczeństwa, która najchętniej obserwowała pokazy. Jednak popularność wywodząca się z cyrku spowodowała trudności z uznaniem podnoszenia ciężarów jako dyscypliny sportowej. Blaine, Strutt i Aflalo – znani encyklopedyści pomijali podnoszenie ciężarów jako dyscyplinę sportową, ponieważ uważali tę formę wysiłku jako niegodną dżentelmena. Pierwsze stowarzyszenie powstało w Niemczech w 1880 roku. Rok później zorganizowano pierwsze rozgrywki ligowe (Deutsch Athleten Bund). Następnie w 1885 roku z inicjatywy polaka Krajewskiego powstał Krużok Lubitielej Atletikie. Pierwsze zawody międzynarodowe odbyły się w 1887. Obowiązywał w nich podział na zawodowców cyrkowych oraz amatorów. Pierwsze Mistrzostwa Europy odbyły się w Rotterdamie w roku 1896. O zwycięstwie decydowały wyniki z dziesięciu konkurencji. Zwycięzcą został Austriak Wilhelm Turk. Popularność podnoszenia ciężarów uzyskana z pochodzenia cyrkowego spowodowała szybkie wchłonięcie dyscypliny w struktury sportowych stowarzyszeń robotniczych. Sport ten do czasu pojawienia się piłki nożnej był na szczycie popularności wraz z zapasami. W 1920 roku powstała Międzynarodowa Federacja Podnoszenia Ciężarów (Federation Internationale Halterophile), która w latach 1949 – 1968 zajmowała się również kulturystyką. Podnoszenie ciężarów istniało od początku w programach nowożytnych Igrzysk Olimpijskich. W 1896 roku w Atenach nie było podziału na kategorie wagowe, a konkurencje polegały na podnoszeniu odważników jednorącz i sztangi oburącz. Zasady trójboju ustalone zostały w roku 1920, w którym jednocześnie dokonano podziału na pięć kategorii wagowych. W 1972 roku nastąpiła likwidacja wyciskania. W 1996 roku po raz pierwszy zorganizowano zawody w podnoszeniu ciężarów dla kobiet. Zawody odbyły się w St. Louis.

 

Czasy współczesne i obowiązujące zasady

Obecnie sprzęt jakim rywalizują zawodnicy jest ściśle określony w regulaminach Światowej Federacji Podnoszenia Ciężarów. Od początku XX wieku we współzawodnictwie używana jest sztanga składająca się z gryfu – tę część zawodnik chwyta podczas podnoszenia, oraz tulei – na tej części zmienia się ciężar sztangi za pomocą okrągłych talerzy jednak do końca XIX wieku zawodnicy podnosili różne przedmioty o nieznormalizowanych kształtach. Od 2005 roku progres ciężaru na sztandze może wynosić minimalnie 1kg. Do tego czasu zawodnicy mogli podnosić ciężar o minimalnym progresie 2,5kg. Wyjątkiem były próby bicia rekordu olimpijskiego, Świata, Europy czy krajowego. Długość gryfu męskiego wynosi 220cm, a średnica 28mm. Jego ciężar wynosi 20kg. Gryf żeński ma 201 cm długości, a jego średnica to 25mm. Koła, za pomocą których zwiększa się obciążenia mają średnicę maksymalnie 450 mm i wynoszą odpowiednio: 25 kg – kolor czerwony 5 kg – kolor biały 1 kg – kolor zielony 20 kg – kolor niebieski 2,5 kg – kolor czerwony 0,5 kg – kolor biały 15 kg – kolor żółty 2 kg – kolor niebieski 10 kg – kolor zielony 1,5 kg – kolor żółty Dla bezpieczeństwa zawodników stosuje się dwa zaciski, które uniemożliwiają ześlizgnięcie się koła z tulei. Każdy z zacisków ma 2,5 kg i jest wliczany w ciężar sztangi. Każdy zawodnik w trakcie zawodów ma prawo do trzech prób w rwaniu i w podrzucie. Jeżeli nie zaliczy żadnej z trzech – nie zostanie klasyfikowany w dwuboju. Sędziowie mogą wyrazić zgodę na czwarte podejście, w przypadku, gdy zawodnik chce atakować rekord świata. Wynikiem ostatecznym jest suma najlepszych podejść w rwaniu i w podrzucie. O zaliczonym podejściu decyduje trzech sędziów, którzy oceniają poprawność techniki zawodnika. Decyzja sędziego pojawia się na tablicy. Biały kolor oznacza podejście zaliczone, a czerwony – spalone. W przypadku niejednogłośnego werdyktu prawo do ostatecznej decyzji ma jury. Rywalizacja składa się z dwóch bojów: rwania, polegającego na podniesieniu sztangi bezpośrednio ponad głowę na wysokość wyprostowanych ramion (w przysiadzie lub o nogach lekko ugiętych w zależności od umiejętności technicznych), oraz podrzutu charakteryzującego się wznoszeniem sztangi na dwa tempa: zarzutu sztangi na klatkę piersiową w przysiadzie, a następnie, po uzyskaniu pozycji stojącej ciała - wypchnięcie sztangi na wysokość wyprostowanych w górę ramion z pomocą siły mięśni czworogłowych uda. Po zarzucie sztangi i wyprostowaniu sylwetki zawodnik może rozszerzyć uchwyt, podrzucić sztangę aby jej ułożenie nie uciskało tętnic szyjnych, uwolnić kciuki z uścisku – są to czynności przygotowawcze do wybicia góry. Do roku 1972 istniało także wyciskanie – zarzut na klatkę piersiową i statyczne wypchnięcie sztangi ponad głowę za pomocą siły kończyn górnych, lecz na wniosek Polski konkurencja ta została zniesiona przez FIH (Międzynarodową Federację Podnoszenia Ciężarów), ponieważ bój ten powodował u zawodników kontuzje kręgosłupa w okolicy lędźwiowej. Podczas zawodów obowiązuje podział na kategorie wagowe. Zawody są rozgrywane w konkurencjach męskich – 10 kategorii: 55 kg, 61 kg, 67 kg, 73 kg, 81 kg, 89 kg, 96 kg, 102 kg, 109 i + 109 kg oraz żeńskich – 10 kategorii:  45 kg, 49 kg, 55 kg, 59 kg, 64 kg, 71 kg, 76 kg, 81 kg, 87 kg i + 87 kg.